Podczas 67. posiedzenia posłowie zdecydowali o ustanowieniu
patronów 2019 roku. Uhonorowani w
Gustaw Herling-Grudziński urodził się w 1919 roku w
Kielcach. Pochodził z rodziny żydowskiej. Ukończył Gimnazjum im. Mikołaja Reja,
a następnie studiował polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim. Tuż po wybuchu
II wojny światowej zaangażował się w działalność konspiracyjną – założył tajną
organizację Polska Ludowa Akcja Niepodległościowa.
Na początku okupacji niemieckiej wyjechał do Grodna, gdzie
pracował w teatrzyku kukiełkowym. Kiedy w marcu 1940 roku próbował się
przedostać na Litwę, został aresztowany przez NKWD i skazany na 5 lat łagrów.
Przebywał w więzieniach w Witebsku, Leningradzie, Wołogdzie oraz w łagrze w
Jercewie. Na wolność wyszedł w styczniu 1942 roku w wyniku postanowień układu
Sikorski-Majski.
Grudziński dostał się do Armii generała Andersa, wraz z
którą opuścił teren ZSRR. Brał udział w walkach o Monte Cassino, za co został
odznaczony orderem Virtutti Militari. Po wojnie pisarz nie wrócił do Polski,
ale pozostał we Włoszech. Angażował się tam w działalność polityczną – został
członkiem PPS. Następnie wspólnie z żoną Krystyną (z domu Stojanowską)
zamieszkał w Londynie, gdzie aktywnie współtworzył instytucje polskiej kultury.
Był członkiem Instytutu Literackiego, a także związał się z
„Wiadomościami” i „Kulturą”. Pracował również dla Radia Wolna Europa w
Monachium.
W 1952 roku żona Herlinga-Grudzińskiego popełniła
samobójstwo. W 1955 roku pisarz zamieszkał we Włoszech i ożenił się ponownie -
z córką Benedetto Crocego, Lidią. Pisarz zmarł w 2000 roku w Neapolu.
Charakterystyka twórczości
Gustaw Herling-Grudziński to jeden z najważniejszych twórców
polskiej literatury współczesnej. Był pisarzem, eseistą, krytykiem i dziennikarzem.
Jego twórczość została uhonorowana licznymi nagrodami. Otrzymał między innymi
odznaczenie PEN Clubu i doktorat honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ze
względów politycznych do 1988 roku nie drukowano w Polsce dzieł pisarza.
Centralnym dziełem w dorobku Grudzińskiego jest „Inny świat” należący do
literatury faktu. Autor opisał w nim swoje doświadczenie w sowieckim łagrze. Kolejny
bardzo ważny utwór to „Dziennik pisany nocą” – oryginalne zapiski, eseje i
szkice tworzone przez Grudzińskiego od 1971 roku aż do śmierci. Na uwagę
zasługują również małe formy prozatorskie, zwłaszcza z tomu „Wieża i inne
opowiadania”. Pisarz zmarł 4 lipca 2000 r. w Neapolu.
Na podstawie biografii,
encyklopedii i Internetu.
Anna Heller